اهمیت امر به معروف و نهی از منکر

بسم الله الرحمن الرحیم



الف) امر به معروف و نهی از منکر در قرآن

در قرآن،آیات زیادی وجود دارد که به روشنی، جایگاه امر به معروف و نهی از منکر را یاد آوری می­‌کند. در این‌جا بنا به اهمیت این دو حکم الهی، به چند آیه اشاره می­‌شود:

{ وَ لْتَکُن مِّنکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلیَ الخَْیرِْ وَ یَأْمُرُونَ بِالمَْعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَ أُوْلَئکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ } آل عمران/104
باید از میان شما، جمعی دعوت به نیکی و امر به معروف و نهی از منکر کنند! و آنها همان رستگارانند

{ کُنتُمْ خَیرَْ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لَوْ ءَامَنَ أَهْلُ الْکِتَابِ لَکاَنَ خَیرًْا لَّهُم مِّنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَ أَکْثرَُهُمُ الْفَاسِقُونَ } آل عمران/110
شما بهترین امتی بودید که به سود انسان ها آفریده شده‏اند (چه این‌که) امر به معروف و نهی از منکر می‏کنید و به خدا ایمان دارید

{ لَوْلاَ یَنْهَاهُمُ الرَّبَّانِیُّونَ وَالأَحْبَارُ عَن قَوْلِهِمُ الإِثْمَ وَأَکْلِهِمُ السُّحْتَ } مائده/63
چرا الهیون و دانشمندان آنان را از گفتار گناه[آلود] و حرامخوارگى‏ شان باز نمى‏ دارند

{ خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الجَْاهِلِینَ }اعراف/199
(به هر حال) با آن‌ها مدارا کن و عذرشان را بپذیر و به نیکی‏ها دعوت نما و از جاهلان روی بگردان

{ وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاء بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ } توبه/71
و مردان و زنان با ایمان دوستان یکدیگرند که به کارهاى پسندیده وا مى‏دارند و از کارهاى ناپسند باز مى‏ دارند

{ التَّئبُونَ الْعَبِدُونَ الحَْمِدُونَ السَّئحُونَ الرَّاکِعُونَ السَّاجِدُونَ الاَْمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّاهُونَ عَنِ الْمُنکَرِ وَ الحَْفِظُونَ لحُِدُودِ اللَّهِ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ } توبه/112
آمران به معروف، نهی کنندگان از منکر و حافظان حدود(و مرزهای) الهی،(مؤمنان حقیقی‏اند) و بشارت ده به(اینچنین) مؤمنان

{ یُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَیُسَارِعُونَ فِی الْخَیْرَاتِ وَأُوْلَئِکَ مِنَ الصَّالِحِینَ } آل عمران/114
به خدا و روز واپسین ایمان می آورند؛ امر به معروف و نهی از منکر می کنند؛ و در انجام کارهای نیک، پیشی می گیرند؛ و آنها از صالحانند

{ إِنَّ اللّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإِحْسَانِ وَإِیتَاء ذِی الْقُرْبَى وَیَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنکَرِ } نحل/90

در حقیقت‏ خدا به دادگرى و نیکوکارى و بخشش به خویشاوندان فرمان مى‏دهد و از کار زشت و ناپسند و ستم باز مى‏دارد

{ الَّذِینَ إِن مَّکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّکَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنکَرِ } حج/41
همان کسانى که چون در زمین به آنان توانایى دهیم نماز برپا مى‏دارند و زکات مى‏ دهند و به کارهاى پسندیده وامى‏ دارند و از کارهاى ناپسند باز مى‏ دارند

{ یَا بُنَیَّ أَقِمِ الصَّلَاةَ وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَانْهَ عَنِ الْمُنکَرِ } لقمان/17
اى پسرک من نماز را برپا دار و به کار پسندیده وادار و از کار ناپسند باز دار

مقدمه

بسم الله الرحمن الرحیم

آیین مقدس اسلام در کنار دیگر برنامه‌های فردی و اجتماعی خود، از پیروانش می­‌خواهد که نسبت به آن‌چه از دیگران می ‌بینند بی­‌تفاوت نباشند بلکه آن‌ها را به سوی خوبی­‌ها فرا خوانده و از بدی‌ها باز دارند. این دو وظیفه اساسی، امر به معروف و نهی از منکر نام دارد.

معنای لغوی امر
امر در لغت دو معنی دارد؛ یکی کار که جمع آن امور است و دیگری دستور و طلب که جمع آن اوامر است

معنای لغوی نهی
نقیص امر، نهیبه معنای زجر و منع است

معنای لغوی معروف
معروف از ماده «عرف» به معنای شناخته شده

معنای لغوی منکر
منکر از ماده «نکر» به معنی ناشناخته است

معنای اصطلاحی امر به معروف و نهی از منکر
امر در اصطلاح، اسمی است برای هر کاری که با عقل و دین نیکو شناخته شده و منکر، ضد معروف و هر کاری است که عقل‏، زشتی آن را حکم می­‌کند یا این‌که عقل‏ها در زشتی و خوبی آن کار سکوت می‌کنند، سپس دین بدی و زشتی آن را بیان می­‌کند.پس امر به معروف یعنی فرمان دادن به نیکی و نهی از منکر، باز داشتن از بدی و ناپسندی است.

شناخت معروف و منکر
بهترین راه شناختمعروف و منکر، مراجعه به دین و عقل سلیم است. بر این اساس هر چیزی را که دین به آن امر کرد و مردم را به انجام آن تشویق نمود، آن چیز «معروف» و هرگاه دین، از چیزی نهی کرد و مردم را از انجام آن سرزنش نمود، آن چیز منکر است و هم‌چنین می­‌توان برای شناخت معروف و منکر از عقل سلیم بهره برد.